مهتاب دهقانی
روز جهانی زبان مادری ۲۱ فوریه هر سال برابر با دوم اسفندماه با هدف افزایش آگاهی‌های عمومی درباره زبانشناسی و تنوع فرهنگی و زبانی در سرتاسر جهان گرامی داشته می‌شود.
در روز جهانی زبان مادری بر اهمیت حفظ تمام زبان‌های مادری که در سرتاسر جهان صحبت می‌شوند، تاکید می‌شود. در جهان بیش از هفت‌هزار زبان وجود دارد. به گزارش یونسکو به طور میانگین در هر دو هفته، یک زبان از جهان محو می‌شود که همراه با آن کل میراث فرهنگی و فکری مربوط به آن زبان نیز از بین می‌رود. بر همین اساس سازمان یونسکو نزدیک به بیست‌سال است که می‌کوشد از ناپدیدشدن زبان‌ها و به دنبال آن تنوع فرهنگ‌ها جلوگیری و تنوع زبانی را در جهان حفظ کند.
سازمان یونسکو به مناسبت هفتادمین سالگرد اعلامیه حقوق بشر، یکی از جمله‌های برجسته این اعلامیه را یادآور می‌شود که بیان می‌کند: «هیچ تبعیضی نباید بر پایه زبان شکل گیرد.» و ترجمه این اعلامیه را به ۵۰۰ زبان جهان جشن می‌گیرد.
بنابر پیشنهاد سازمان یونسکو، بهتر است این روز در مدرسه‌ها نیز جشن گرفته شود. آموزگاران در روز جهانی زبان مادری می‌توانند کودکان را تشویق کنند تا از زبان مادری‌شان برای معرفی خود و صحبت درباره خانواده و فرهنگشان استفاده کنند. آموزگاران همچنین بهتر است به دانش‌آموزان اجازه دهند تا به زبان مادری‌شان برای سایر دانش‌آموزان شعر بخوانند، داستان بگویند و همچنین نقاشی بکشند و زیر آن نقاشی جمله‌ای به زبان مادری خود بنویسند.
در سال ۱۹۵۲ دانشجویان دانشگاه‌های مختلف شهر داکا، پایتخت امروزی کشور بنگلادش، که در آن زمان پاکستان شرقی نامیده می‌شد و هنوز مستقل نشده بود، در جهت تلاش برای ملی کردن زبان بنگالی به عنوان دومین زبان پاکستان (در کنار زبان اردو) تظاهراتی مسالمت‌آمیز در شهر داکا به راه انداختند. به دنبال این حرکت دانشجویان، پلیس به آنان تیراندازی کرد و عده‌ای از آن‌ها را کشت. پس از استقلال بنگلادش از پاکستان و به درخواست این کشور، برای اولین بار سازمان یونسکو در ۱۷ نوامبر سال ۱۹۹۹ روز ۲۱ فوریه (برابر با دوم و گاهی سوم اسفند) را روز جهانی زبان مادری نامید و از سال ۲۰۰۰ این روز در بیشتر کشورها گرامی داشته می‌شود و برنامه‌هایی در ارتباط با این روز برگزار می‌گردد.
در ایران نیز برای اولین بار به مناسبت روز جهانی زبان مادری، دوم اسفندماه سال ۸۲ برابر با ۲۱ فوریه سال ۲۰۰۴ میلادی مراسمی در دانشگاه علم و صنعت، توسط دانشجویان تُرک زبان دانشگاه‌های تهران برگزار شد.
